วันที่ 10 พฤษภาคม 2564 วันพืชมงคล

10 พฤษภาคม 2564 วันพืชมงคล

วันพืชมงคล
คือวันที่กำหนดให้มี
พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
เป็นพระราชพิธีที่มีมาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย เพื่อเสริมสร้างขวัญและกำลังใจ
ให้กับเกษตรกร การประกอบพระราชพิธีจะกระทำขึ้นที่ท้องสนามหลวงประกอบด้วย
1. พิธีพืชมงคล เป็นพิธีทำขวัญเมล็ดพันธุ์พืชต่างๆ อาทิ ข้าวเปลือกจ้าว ข้าวเหนียว ข้าวฟ่าง ข้าวโพด ถั่ว งา เผือก มัน เป็นต้น
เพื่อให้พันธุ์เหล่านั้นปราศจากโรคภัย และอุดมสมบูรณ์ มีความเจริญงอกงามดี
2. พิธีแรกนาขวัญ เป็นพิธีที่เริ่มต้นการไถนาหว่านเมล็ดข้าว เพื่อให้เป็นอาณัติสัญญาณว่า บัดนี้ ฤดูการแห่งการทำนา ทำไร และการเพาะปลูกได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว

ขอขอบคุณภาพ จากเฟซบุ๊ก สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม

#Rcac #วันนี้ #วันสำคัญ
#Rcacfromhome #Rcacbkk #Rcac84 #84rcac #RatchadamnoenContemporaryArtCenter #หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน

“ประวัติพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ”
พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเป็นพระราชพิธีสำคัญรวมกัน ๒ พิธี ได้แก่
1.พระราชพิธีพืชมงคล ซึ่งจะประกอบพระราชพิธีวันแรกในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นพิธีสงฆ์
2.พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ซึ่งเป็นพิธีพราหมณ์ ประกอบพระราชพิธี ณ มณฑลพิธีสนามหลวง

ตามประวัติความเป็นมา พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเกิดขึ้นในสมัยกรุงสุโขทัย โดยมีพระมหากษัตริย์เป็นองค์ประธานในพระราชพิธี ต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาพระมหากษัตริย์จะทรงจำศีลเป็นเวลา ๓ วัน และมอบอาญาสิทธิ์ให้เจ้าพระยาจันทกุมารเป็นผู้แทนพระองค์ในพิธี

กระทั่งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ จึงเริ่มประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๑ โดยให้เจ้าพระยาพลเทพและผู้ยืนชิงช้าเป็นผู้แรกนา จนถึงสมัยรัชกาลที่ ๔ ทรงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้จัดมีพิธีสงฆ์เพิ่มขึ้นรวมเรียกว่า พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระบรมราชาธิบายไว้ในพระราชนิพนธ์เรื่อง “พระราชพิธีสิบสองเดือน” ถึงความมุ่งหมายของพิธีนี้ว่า “จะทำให้เป็นตัวอย่างแก่ราษฎร เพื่อเป็นการชักนำให้มีความมั่นใจในการทำนา ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญแก่ชีวิตความเป็นอยู่และเศรษฐกิจของประเทศทุกสมัย”

ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ทรงมีพระราชกระแสให้ปรับปรุงพิธีการให้เหมาะสมกับยุคสมัยและเสด็จพระราชดำเนินมาเป็นองค์ประธานในพระราชพิธีทุกปี พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญจึงถือเป็นพิธี ขวัญพืชพันธุ์ธัญญาหารที่ พระมหากษัตริย์ทรงกระทำสัตยาธิษฐานและการเสี่ยงทายเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหารแห่งราชอาณาจักรไทยซึ่งกำหนดจัดขึ้นในช่วงเดือนหกหรือเดือนพฤษภาคมของทุกปีเนื่องจากเป็นช่วงฤดูการทำนาของคนไทย

“บุพพัณณปรัณณชาติ” เป็นคำเรียก ข้าวและธัญพืชจำพวกถั่วงาในภาษาบาลี ซึ่งในพระราชพิธีพืชมงคลนั้น ได้นำเมล้ดพันธุ์ข้าวและพืชพันธุ์ธัญญาหารต่างๆ รวม 40 ชนิด บรรจุใส่ถุงผ้าขาวใส่ลงในกระเช้าเงินและทองคู่หนึ่ง จะบรรจุข้าวพันธุ์พระราชทานในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดารโหฐาน นำมาใช้หว่านในพระราชพิธีแรกนาและแจกจ่ายให้แก่ชาวนาและประชาชนในจังหวัดต่างๆ เพื่อเป็นมิ่งขวัญและเป็นสิริมงคลแก่การเพาะปลูกในปีนี้นั้นๆ และในปีพ.ศ.2509 คณะรัฐมนตรียังได้มีมติให้วันพระราชพิธีพืชมงคลเป็น วันเกษตรกร ประจำปี อีกด้วย
ทั้งนี้เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (Covid-19) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จึงได้ขอพระราชทานพระบรมราชวินิจฉัยในการประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในปีนี้ โดยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดอาราธนาให้สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อัมพร อมฺพโร) สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เสด็จไปทรงเป็นประธานในการประกอบพิธีปลุกเสกเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานและพืชพันธุ์ต่าง ๆ พร้อมทั้งพระมหาราชครูพิธีศรีวิสุทธิคุณ เป็นประธานฝ่ายพราหมณ์ ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง ในวันอาทิตย์ที่ 9พฤษภาคม 2564

โดยพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระคันธารราษฎร์ใหญ่ (ประทับนั่ง) และพระคันธารราษฎร์จีน (ประทับนั่ง) ที่ประดิษฐาน ณ หอพระคันธารราษฎร์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ไปประดิษฐานเป็นพระพุทธรูปประธานในพิธีปลุกเสกเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานและพืชพันธุ์ต่าง ๆ

พร้อมทั้งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี ปฏิบัติหน้าที่ประธานฝ่ายฆราวาสในพิธีปลุกเสกเมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานและพืชพันธุ์ต่าง ๆ ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวัง ในวันอาทิตย์ที่ 9 พฤษภาคม 2564 เวลา 17.00 น. และปฏิบัติหน้าที่ประธานในพิธีหว่านข้าวในแปลงนาทดลอง สวนจิตรลดา ในวันจันทร์ที่ 10 พฤษภาคม 2564 เวลา 10.00 น. โดยมี นายทองเปลว กองจันทร์ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พระยาแรกนาขวัญ เป็นผู้หว่านข้าว โดยในปี ๒๕๖๔ กรมปศุสัตว์ ได้ทำการคัดเลือกพระโคเพื่อใช้ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จำนวน 2 คู่ ได้แก่ พระโคแรกนาขวัญ 1 คู่ ได้แก่ พระโคพอ พระโคเพียง และ พระโคสำรอง 1 คู่ ได้แก่ พระโคเพิ่ม พระโคพูน

ทั้งนี้พืชพันธุ์จากพระราชพิธีฯจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ส่วนหนึ่งเพื่อแจกจ่ายให้กับเกษตรกรเพื่อเป็นสิริมงคลในการเริ่มต้นทำการเกษตรกรรมและใช้เป็นเมล็ดพันธุ์สำหรับการประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในปีพุทธศักราช ๒๕๖๕ ต่อไป

ขอขอบคุณ ภาพและข้อมูลจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
https://www.moac.go.th/royal_ploughing-

ceremo